10 mô hình tư duy hàng đầu sẽ mang lại lợi ích cho bạn suốt đời

Bài viết này chia sẻ 10 kiểu suy nghĩ phổ biến. Khuyến khích cho những ai muốn mở rộng góc nhìn suy nghĩ của mình.

Mô hình tư duy ám chỉ cách suy nghĩ có hệ thống và có tổ chức. Tuy nhiên, bất kỳ mô hình tư duy nào cũng chỉ có thể mô tả một khía cạnh của mối quan hệ. Charlie Munger đã từng mô tả các mô hình tư duy như thế này: "Các mô hình tư duy là hộp công cụ trong não bạn để đưa ra quyết định. Bạn càng có nhiều hộp công cụ, bạn càng có nhiều khả năng đưa ra quyết định đúng đắn nhất". Do đó, bạn càng nắm vững nhiều mô hình tư duy thì góc nhìn của bạn về mọi thứ sẽ càng toàn diện và ít có khả năng rơi vào bẫy. Hôm nay tôi sẽ chia sẻ 10 mô hình tư duy hàng đầu. Sản phẩm này rất phổ biến, bạn nên sưu tầm trước nhé!

Thư mục mẫu:

1. Vòng tròn vàng
2. Nguyên lý kim tự tháp
3. Quy tắc của Ba
4. Nguyên tắc 10/10/10
5. Dao cạo của Occam
6. Mô hình suy nghĩ ngược
7. Sáu chiếc mũ tư duy
8. SCAMPER tư duy sáng tạo
9. Mô hình tư duy của Descartes
10. Mô hình suy nghĩ thiên vị có được

0 1 Quy tắc vòng tròn vàng

Vòng tròn vàng là mô hình lãnh đạo được nhà tư tưởng Simon Sinek đề xuất trong cuốn sách Bắt đầu với câu hỏi tại sao.

Mô hình này được sử dụng để giúp các tổ chức và nhà lãnh đạo tìm ra mục đích và ý nghĩa của mình nhằm truyền cảm hứng tốt hơn cho nhân viên, thu hút khách hàng và xây dựng thương hiệu.

Vòng tròn Vàng bao gồm ba vòng: Tại sao, Như thế nào và Cái gì.

Sinek tin rằng hầu hết các tổ chức và nhà lãnh đạo chỉ tập trung vào "phải làm gì", tức là các sản phẩm hoặc dịch vụ họ sản xuất, nhưng các nhà lãnh đạo và tổ chức thành công nên tập trung vào "tại sao", tức là mục đích và niềm tin của họ.
Theo Nguyên tắc Vòng tròn Vàng, các nhà lãnh đạo và tổ chức thành công trước tiên cần trả lời câu hỏi “tại sao”, tức là mục đích, sứ mệnh và giá trị của họ, sau đó là câu hỏi “như thế nào”, tức là cách tiếp cận và chiến lược độc đáo của họ, và cuối cùng là câu hỏi “cái gì”, tức là sản phẩm hoặc dịch vụ của họ.

02Nguyên lý Kim Tự Tháp

Nguyên lý kim tự tháp là một phương pháp thường được sử dụng trong lời nói, văn bản và cách diễn đạt suy nghĩ . Ý tưởng cơ bản của nó là sắp xếp thông tin theo thứ bậc theo tầm quan trọng để tạo thành cấu trúc giống hình kim tự tháp, giúp thông tin rõ ràng hơn, dễ hiểu hơn và có tổ chức hơn.

Nguyên lý kim tự tháp thường bao gồm các bước sau:

1. Tóm tắt nội dung cốt lõi của thông tin;
2. Chia nhỏ nội dung cốt lõi thành nhiều chủ đề và sắp xếp chúng theo thứ tự quan trọng;
3. Chia nhỏ mỗi chủ đề thành nhiều chủ đề nhỏ hơn và sắp xếp chúng theo thứ tự quan trọng;
4. Thêm thông tin chi tiết vào mỗi chủ đề phụ để hỗ trợ nội dung của chủ đề đó;

Lấy chủ đề cấp cao nhất làm cơ sở, sắp xếp tất cả các chủ đề và chủ đề phụ thành một cấu trúc hợp lý và có trật tự, tạo thành hình kim tự tháp.

Hình thức tổ chức này cho phép khán giả hoặc người đọc hiểu thông tin quan trọng nhất trước, sau đó dần dần đi vào chi tiết, hình thành nên một cấu trúc thông tin rõ ràng, dễ hiểu và dễ nhớ.

Phương pháp này có thể giúp người nói hoặc người viết sắp xếp thông tin tốt hơn để truyền tải thông tin một cách rõ ràng, hợp lý và hấp dẫn hơn.

03 Quy tắc số 3

Quy tắc "3" thường ám chỉ một nguyên tắc đơn giản, đó là sử dụng ba yếu tố để xây dựng một cấu trúc ngắn gọn, mạnh mẽ, dễ hiểu và dễ nhớ khi diễn đạt ý tưởng hoặc suy nghĩ về vấn đề.

Nguyên tắc này nêu rằng ba yếu tố là số lượng tối thiểu cần thiết để truyền đạt một thông điệp hiệu quả, nhưng phải đủ ít để thông điệp không quá phức tạp hoặc khó hiểu.

Nguyên tắc này có thể được áp dụng theo nhiều cách, ví dụ:
Sử dụng ba điểm chính trong bài phát biểu hoặc bài thuyết trình để hỗ trợ ý tưởng của bạn;

Sử dụng ba màu sắc hoặc hình dạng cơ bản trong thiết kế của bạn để tạo nên hình ảnh thương hiệu hoặc bản sắc trực quan;

Sử dụng ba mô tả chi tiết trong bài viết của bạn để hỗ trợ cho một lập luận hoặc chủ đề chính;

Sử dụng ba lợi ích chính trong bán hàng hoặc quảng cáo để chứng minh giá trị của sản phẩm hoặc dịch vụ;

Sử dụng quy tắc ba có thể làm cho thông điệp của bạn rõ ràng hơn, dễ hiểu hơn và giúp người nghe hoặc người đọc ghi nhớ thông tin tốt hơn.

04 10/10/10 Nguyên tắc

Nguyên tắc 10/10/10 là mô hình ra quyết định được Suzy Weinstein, một nhà khoa học quản lý và tác giả nổi tiếng, đề xuất. Mô hình này có thể giúp mọi người đưa ra quyết định tốt hơn mà không bị phân tâm bởi sự bốc đồng, thiên kiến ​​hoặc cảm xúc.

Cụ thể, nguyên tắc 10/10/10 yêu cầu phải xem xét ba thời điểm khi đưa ra quyết định:

1. Thời điểm hiện tại: 10 phút nữa, hậu quả của việc đưa ra quyết định này sẽ là gì?
2. Thời điểm ngắn hạn: 10 tháng kể từ bây giờ, hậu quả của việc đưa ra quyết định này sẽ là gì?
3. Thời điểm dài hạn: 10 năm nữa, hậu quả của việc đưa ra quyết định này sẽ là gì?

Bằng cách xem xét tác động tại các thời điểm khác nhau, mọi người có thể hiểu rõ hơn về tác động và hậu quả có thể xảy ra của các quyết định, cho phép họ đưa ra quyết định hợp lý và sáng suốt hơn.

Ý tưởng của mô hình này cũng có thể được điều chỉnh trong thực tế theo điều kiện thực tế. Ví dụ, thời điểm có thể được xem xét có thể là 1 năm, 5 năm hoặc 10 năm thay vì mốc cố định là 10/10/10.

05Dao cạo của Occam

Nguyên lý dao cạo của Occam, còn được gọi là nguyên lý Occam, có nghĩa là trong số nhiều giả thuyết, giả thuyết đơn giản nhất sẽ được chọn.

Ý tưởng cơ bản của nó là cố gắng giải thích một hiện tượng theo cách đơn giản nhất thay vì theo cách phức tạp. Nguyên lý này có thể bắt nguồn từ nhà logic học người Anh William xứ Occam vào thế kỷ 14.

Một ứng dụng thực tế của nguyên lý dao cạo Occam là đơn giản hóa các giải pháp cho các vấn đề phức tạp bằng cách loại bỏ những giả định hoặc giải thích không cần thiết. Nguyên lý này được sử dụng rộng rãi trong các lĩnh vực như nghiên cứu khoa học, triết học và kỹ thuật để giải quyết vấn đề thông qua những giải thích đơn giản nhưng hiệu quả.

Ví dụ, khi giải thích một hiện tượng, nếu có hai giả thuyết, một đơn giản và một phức tạp, thì nên chọn giả thuyết đơn giản vì dễ kiểm chứng và giải thích hơn, không đòi hỏi thêm giả định hay quy định nào khác.

Tất nhiên, nguyên lý dao cạo Occam không có nghĩa là lời giải thích đơn giản nhất nhất thiết là lời giải thích đúng đắn. Trong một số trường hợp, những lời giải thích phức tạp có thể đúng, nhưng nếu không có đủ bằng chứng để hỗ trợ cho giả thuyết phức tạp đó, thì trước tiên chúng ta nên áp dụng lời giải thích đơn giản nhất.

06Mô hình tư duy ngược

Mô hình tư duy ngược là mô hình tư duy sáng tạo khuyến khích mọi người nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau và tìm ra giải pháp độc đáo.

Ý tưởng cốt lõi của mô hình này là suy nghĩ ngược lại, cố gắng nhìn nhận vấn đề từ góc độ đối lập và đưa ra các giải pháp khác biệt so với giải pháp thông thường.

Quá trình của mô hình tư duy ngược bao gồm các bước sau:

1. Xác định vấn đề: Xác định vấn đề hoặc thách thức cần giải quyết.
2. Suy nghĩ ngược: Nhìn nhận vấn đề theo góc độ ngược lại và cố gắng đưa ra những giải pháp khác nhau.
3. Đánh giá các giải pháp: Đánh giá và sàng lọc các giải pháp khác nhau được đề xuất.
4. Thực hiện: Chọn giải pháp tốt nhất và thực hiện nó.

Mô hình tư duy ngược có thể giúp mọi người phá vỡ những hạn chế của tư duy truyền thống và đưa ra những giải pháp sáng tạo hơn. Phương pháp này thường được sử dụng để giải quyết các vấn đề hoặc thách thức phức tạp, hoặc đưa ra ý tưởng mới khi tư duy sáng tạo không đủ.

07Sáu chiếc mũ tư duy

Sáu chiếc mũ tư duy là phương pháp tư duy do Edward de Bono sáng tạo ra nhằm thúc đẩy tinh thần làm việc nhóm và tư duy tập thể.

Phương pháp này mô tả và hướng dẫn tư duy bằng cách chia quá trình tư duy thành sáu "chiếc mũ".

Mỗi "chiếc mũ" đại diện cho một vai trò suy nghĩ hoặc thái độ khác nhau, bao gồm:

• Mũ trắng (Sự kiện và Dữ liệu): Tập trung vào việc thu thập và phân tích thông tin, coi trọng tính chính xác và độ tin cậy của sự kiện, dữ liệu và thông tin.
• Red Hat (Cảm xúc và Cảm giác): Tập trung vào cảm giác, tình cảm và trực giác, giúp mọi người thể hiện cảm xúc và thái độ của họ
• Mũ vàng (Lạc quan và Lợi ích): Tập trung vào những điều tích cực và lợi ích, đồng thời đưa ra những lợi ích và lợi thế có thể có
• Mũ đen (Tiêu cực và Trở ngại): Tập trung vào các vấn đề, rủi ro và trở ngại, nêu ra những câu hỏi và thách thức có thể xảy ra
• Mũ xanh lá cây (Đổi mới và trí tưởng tượng): Tập trung vào sự sáng tạo và trí tưởng tượng, đưa ra những ý tưởng và giải pháp khả thi
• Mũ xanh (Kiểm soát và Tổ chức): Tập trung vào kiểm soát và tổ chức, giúp lập kế hoạch và quản lý quá trình suy nghĩ
• Mọi người đều có thể đội những "chiếc mũ" khác nhau trong quá trình suy nghĩ và thể hiện vai trò suy nghĩ mà họ đại diện.
• Bằng cách sử dụng cách tiếp cận này, mọi người có thể suy nghĩ về vấn đề một cách toàn diện hơn, khám phá ra những điểm mạnh và vấn đề tiềm ẩn, và đưa ra quyết định tốt hơn.

08 SCAMPER Tư duy sáng tạo

SCAMPER là một công cụ tư duy sáng tạo giúp mọi người tạo ra những ý tưởng và giải pháp mới bằng cách sửa đổi và kết hợp lại những ý tưởng và khái niệm hiện có.

SCAMPER đại diện cho bảy mô hình suy nghĩ sau:

• ubstitute: Cân nhắc việc thay thế các yếu tố hiện có bằng các vật liệu, quy trình hoặc ý tưởng khác để có thêm ý tưởng mới.
• Kết hợp: Nhóm các yếu tố khác nhau lại với nhau để tạo ra các giải pháp mới.
• Thích nghi: Tìm các giải pháp hiện có và sửa đổi, điều chỉnh chúng cho phù hợp với các vấn đề hoặc hoàn cảnh mới.
• Sửa đổi: Cải thiện giải pháp hiện có để đạt được kết quả tốt hơn hoặc khả năng thích ứng tốt hơn.
• Sử dụng cho mục đích khác: Xem xét cách các yếu tố hiện có có thể đóng vai trò mới trong các lĩnh vực hoặc tình huống khác nhau.
• Loại bỏ: Loại bỏ hoặc loại bỏ các thành phần vô dụng hoặc không cần thiết để đơn giản hóa và tối ưu hóa giải pháp.
• Đảo ngược: Cân nhắc việc đảo ngược các yếu tố hoặc khái niệm hiện có để có được góc nhìn và ý tưởng mới.

Bằng cách sử dụng phương pháp SCAMPER, mọi người có thể thách thức tư duy của chính mình, nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau và khám phá ra các giải pháp mới.

Cách tiếp cận này có thể được áp dụng cho nhiều tình huống đổi mới khác nhau, bao gồm thiết kế sản phẩm, tiếp thị, cải tiến quy trình, v.v.

09 Mô hình tư duy của Descartes

Mô hình tư duy Descartes, còn được gọi là "phương pháp luận", là một cách tư duy do triết gia người Pháp Descartes đề xuất, ủng hộ việc tìm ra câu trả lời bằng cách phân tích các vấn đề.

Ý tưởng cơ bản của mô hình này là chia nhỏ một vấn đề thành các phần nhỏ hơn và giải quyết từng phần một để cuối cùng có được câu trả lời cho toàn bộ vấn đề.

Mô hình tư duy Descartes thường được chia thành các bước sau:

1. Phân tích vấn đề và chia nhỏ nó thành các phần nhỏ hơn;
2. Hãy suy nghĩ và phân tích từng phần một cách chi tiết để hiểu được đặc điểm, quy tắc và mối liên hệ của nó;
3. Xây dựng giải pháp hoàn chỉnh từng bước dựa trên mối liên hệ giữa các bộ phận;
4. Kiểm tra và thử nghiệm kế hoạch để xác định tính khả thi và hiệu quả của nó.

Mô hình này nhấn mạnh vào việc phân tích và suy nghĩ sâu sắc về vấn đề để đảm bảo tính chính xác và khả thi của giải pháp. Đồng thời, nó cũng chỉ ra tầm quan trọng của việc giải quyết vấn đề, nhắc nhở mọi người tránh áp dụng phương pháp thử sai và thử nghiệm ngẫu nhiên một cách mù quáng, mà phải hành động sau khi suy nghĩ và phân tích sâu sắc.

Mô hình tư duy của Descartes có nhiều ứng dụng trong khoa học, kỹ thuật, quản lý và ra quyết định. Nó có thể giúp mọi người giải quyết vấn đề một cách khoa học hơn và cải thiện độ chính xác cũng như hiệu quả của việc ra quyết định.

10 Mô hình suy nghĩ thiên vị mắc phải

Mô hình tư duy thiên vị sẵn có đề cập đến thực tế rằng khi mọi người đưa ra quyết định, họ dễ bị ảnh hưởng bởi thông tin họ biết và bỏ qua thông tin không dễ có được.

Nói tóm lại, mọi người có xu hướng chú trọng hơn vào những thông tin dễ nhớ, dễ hình dung hoặc dễ có sẵn.

Sự thiên vị này thường xảy ra khi mọi người cố gắng đánh giá xác suất của một sự kiện nào đó.

Ví dụ, khi một người được hỏi về xác suất xảy ra tai nạn máy bay, người đó có xu hướng ước tính quá cao xác suất xảy ra tai nạn máy bay nếu các sự kiện tương tự đã xảy ra gần đây vì những sự kiện này có nhiều khả năng để lại ấn tượng trong trí nhớ của mọi người. Ngược lại, nếu gần đây không xảy ra sự kiện tương tự nào, người đó có thể đánh giá thấp khả năng xảy ra tai nạn máy bay.

Những thành kiến ​​có được có thể khiến mọi người đưa ra những quyết định kém.

Do đó, để tránh sự thiên vị này, chúng ta nên cố gắng thu thập thông tin toàn diện hơn , bao gồm cả thông tin không dễ có hoặc ít nổi bật, đồng thời chú ý đến nguồn và độ chính xác của thông tin chúng ta nhận được để tránh đưa ra quyết định chỉ dựa trên thông tin đã biết.

Tác giả: Yan Tao;

Nguồn: Tài khoản công khai WeChat "Yan Tao Sanshou (ID: yantao-219)"